Ngôn Minh nói tới đây, nhìn Ngu Điềm, hít một hơi thật sâu: “ Thật ra thời điểm ba của Tiểu Linh gặp tôi, trong lòng cũng đã cực kỳ dao động, muốn từ bỏ điều trị, họ hàng trong nhà cũng khuyên ba con bé từ bỏ đứa trẻ bị bệnh này, chờ nó mất rồi, lại tìm một người phụ nữ khác tái hôn sinh một đứa bé khác khỏe mạnh, đưa cuộc sống về đúng quỹ đạo. Nếu lúc ấy tôi không nhận khám, có lẽ ông ấy cũng không tiếp tục kiên trì nữa.”

“Vậy nên tôi luôn nghĩ, có phải tôi đã làm sai rồi hay không.”

Ngôn Minh cười chua xót: “Có lẽ luôn khuyên bảo người bên đừng từ bỏ trị liệu, cũng không nhất định là bác sĩ tốt thật sự.”

“Người bệnh giống như Tiểu Linh, dù cho kéo dài sinh mệnh, nhưng chắc gì con bé đã thấy hạnh phúc? Thật sự có thể có được cuộc sống chất lượng cao sao? Ba của con bé có thật sự vui sướng vì kéo dài được mấy năm sinh mệnh cho con gái mình không? Hay là ngược lại, bởi vì nhiều thêm mấy năm ở cạnh, nên đến khi con gái không còn nữa, sẽ đau thương gấp bội, không thể nào buông bỏ?”

Bác sĩ đã quen nhìn chuyện sinh tử, nhưng cũng không có nghĩa là khi đối mặt với sinh tử sẽ trở nên chai lì và thờ ơ. Sự ra đi của mỗi một bệnh nhân, đối với bác sĩ mà nói đều tràn ngập tiếc nuối, cũng khiến bác sĩ không ngừng nghĩ về ý nghĩa nghề nghiệp của chính mình, phương án điều trị là đúng hay sai.

“Hiện tại, tôi cũng có một bệnh nhân gần bằng tuổi Tiểu Linh, đứa bé hai tuổi, gia cảnh bần hàn, cha mẹ đều là người tàn tật, không có tiền làm phẫu thuật, số tiền xin trợ giúp tài chính từ bệnh viện cũng đã sớm dùng hết rồi, tôi vốn chưa bao giờ chần chừ, trước giờ luôn cổ vũ cha mẹ bệnh nhi đừng từ bỏ điều trị, nhưng bây giờ…”

Câu nói kế tiếp Ngôn Minh không nói ra, nhưng Ngu Điềm đã hiểu rõ.

Bác sĩ là người, không phải thần, bác sĩ cũng không thể đoán trước và bảo đảm tình huống sau khi phẫu thuật của bệnh nhân, không có cách nào đánh giá tiền trình cuối cùng phát triển của căn bệnh, Ngôn Minh cũng sẽ sợ hãi, lo lắng tình huống của đứa trẻ gần bằng tuổi Tiểu Linh này, cuối cùng cũng sẽ trải qua vận mệnh giống như cô bé.

Lần đầu tiên Ngu Điềm được ở gần cảm nhận việc lựa chọn khó khăn của bác sĩ.

Trước đây, cô luôn cảm thấy Ngôn Minh là người xuất sắc trong ngành nghề tới mức biến thái, sẽ không chần chừ hay mờ mịt đối với sự nghiệp của chính mình, nhưng giờ phút này, Ngu Điềm mới cảm nhận được rõ nội tâm của Ngôn Minh.

Hóa ra anh cũng sẽ do dự và chùn bước.

Nhưng điều này cũng không làm cho hình tượng của Ngôn Minh trong cảm nhận của Ngu Điềm trở nên nhỏ bé, nếu nói trước kia bác sĩ Ngôn Minh trong lòng Ngu Điềm là sự tồn tại như pho tượng người khổng lồ, thì giờ đây, anh cuối cùng cũng biến trở về dáng vẻ vốn có, như một người bình thường có thể tiếp cận và thấu hiểu, trở nên càng có máu thịt, cũng càng khiến cô muốn tìm hiểu đến cùng, muốn tới gần anh.

Cô không có kinh nghiệm lâm sàng lâu năm như Ngôn Minh, không trải qua những chuyện tương tự, cô chỉ là một sinh viên y vừa mới tốt nghiệp, Ngu Điềm không có cách nào trả lời vấn đề của Ngôn Minh.

Nhưng Ngu Điềm có một phương pháp đơn giản và thô bạo hơn.

Cô tìm nửa ngày, tìm ra một đồng tiền xu từ trên người.

“Chúng ta chơi tung đồng xu đi, nếu là mặt ngửa thì anh hung hăng đánh em một cái.”

Ngu Điềm nói, khẽ tung đồng xu lên, vô cùng phối hợp, đợi cô mở bàn tay ra, mặt trên của đồng xu đúng là mặt ngửa.

Vì thế cô nhìn về phía Ngôn Minh: “Đánh em đi.”

Ánh mắt Ngôn Minh tràn đầy vẻ kinh ngạc và cự tuyệt: “Ngu Điềm, cô quá làm bừa. Đây là đang làm cái gì?”

Sau đó, nghi ngờ của Ngôn Minh đột nhiên chuyển sang chủ đề tung đồng xu của Ngu Điềm.

Ngu Điềm đã đoán được: “Khi đối mặt với những lựa chọn khó khăn, thật ra trong lòng mỗi người đều đã có đáp án. Chỉ là đôi khi trong lúc bối rối, có lẽ người này sẽ không ngừng dò hỏi ý kiến những người khác, nghe người khác phân tích, nhưng trên thực tế, bọn họ muốn nghe, là đáp án trùng với nội tâm của chính mình. Nếu lúc trước tất cả mọi người đều khuyên anh từ bỏ việc chữa trị cho Tiểu Linh, anh cảm thấy anh sẽ từ bỏ sao?”

Ngu Điềm nhìn về phía Ngôn Minh: “Anh xem, tung đồng xu chính là quá trình đối mặt với chính mình. Vừa rồi dù có tung được mặt ngửa, anh cũng không muốn đánh em, cho nên từ chối tuân theo quy tắc này.”

“Vì vậy, đứng trước vấn đề có cứu Tiểu Linh hay không, anh lựa chọn tung đồng xu, là mặt ngửa anh sẽ không từ bỏ trị liệu, toàn lực cứu chữa con bé; là mặt sấp, ám chỉ rằng anh nên từ bỏ việc điều trị. Nếu thật sự cứ vậy mà tung đồng xu, ra mặt sấp, anh cảm thấy chính mình có thể lấy lý do ‘ý của trời cao’ để tuân theo quyết định này không?”

Hai mắt Ngu Điềm sáng ngời: “Anh sẽ không, bởi vì nội tâm của anh nói cho anh biết, anh muốn đặt cược một hy vọng cho Tiểu Linh, anh muốn toàn lực ứng phó, mà không phải dễ dàng từ bỏ một sinh mệnh đang sống ngay trước mặt. Vậy nên vì sao không tuân theo nội tâm của chính mình?”

“Hơn nữa, không có người nào có thể thay con bé quyết định có đáng sống hay không, hoặc phán xét con bé sống khổ hay không khổ, giá trị của sinh mệnh không thể bị xem xét một cách đơn giản như vậy. Nếu mỗi sinh mệnh mang theo bệnh tật hoặc khuyết tật đều nên từ bỏ để tránh phải chịu nhiều đau khổ hơn, vậy theo logic này, người nghèo khó, bất tài đều nên bị giết hết? Với phán đoán chủ quan này của anh, cho rằng cuộc sống nghèo khó, vô dụng là thống khổ và vô nghĩa, điều này có thể trở thành lý do để từ bỏ những người này hay không?”

“Nhưng nếu mỗi người đều nghĩ vậy, thì sinh mệnh như thế nào mới đáng để kiên trì trị liệu? Gặp phải cùng một loại bệnh, nhưng sinh viên trẻ tuổi sau khi phẫu thuật sẽ khôi phục nhanh hơn người già. Như vậy trong trường hợp nguồn lực y tế hạn chế, nên lựa chọn hy sinh người già, bảo vệ người trẻ?”

Ngu Điềm nhìn vào mắt Ngôn Minh: “Chúng ta có câu ngạn ngữ nói rất đúng ‘Không làm cá, sao biết được cá vui’, anh có từng nghĩ, anh cũng không phải người trong cuộc, sao có thể phán xét một cách công bằng giá trị sinh mệnh và cuộc đời của người khác?”

“Anh cảm thấy Tiểu Linh và ba của con bé đều rất khổ, nhưng bọn họ cũng đã trải qua được rất nhiều niềm vui ngắn ngủi mà cả đời cũng không thể có lại lần nữa, tựa như pháo hoa giữa trời đông buốt giá, mọi người không có cách nào bắn pháo hoa mỗi ngày đều chúc mừng năm mới, nhưng mỗi người đều sẽ cẩn thận cất giữ những hình ảnh đẹp đó, biến nó thành động lực cho cả một năm sau.”

“Phần lớn thời gian trong cuộc đời đều rất bình thường, nhưng dù chỉ là niềm vui thoáng qua, hạnh phúc ngắn ngủi, quả ngọt chóng tàn, thì mọi người cũng có thể dựa vào một chút ký ức ngọt ngào, ấm áp đó lao ra khỏi trùng vây của những đau khổ lặp đi lặp lại, gặm nhấm tới mức chết lặng, khát vọng ngày mai.”

Ngu Điềm nói tới đây, không nhịn được mím môi cười nhẹ: “Có phải cảm thấy nhân loại rất lãng mạn không? Cũng rất mạnh mẽ?”

“Em biết theo lẽ thường mà nói, đứa trẻ giống như Tiểu Linh, mặc dù phẫu thuật, cuối cùng bỏ đi một con mắt, tương lai không có vấn đề gì, sinh hoạt bằng một mắt, cũng khó khăn hơn những đứa nhỏ lành lặn, nhưng không thể bởi vì cảm giác chủ quan của chúng ta cho rằng tương lai con bé sẽ phải sinh hoạt khó khăn, mà trực tiếp tước đoạt mọi cơ hội của Tiểu Linh.”

“Anh biết không? Trong các bài thơ của Cố Thành, em thích nhất một câu ‘Vì để tránh kết thúc, bạn né tránh mọi khởi đầu’. em vẫn luôn cho rằng những lời này vô cùng có ý nghĩa dẫn dắt. Nếu vì sợ Tiểu Linh sau khi phẫu thuật vẫn sẽ bị di căn, ba của Tiểu Linh chịu mọi khó khăn còn phải đối mặt với nỗi đau khi Tiểu Linh qua đời, trực tiếp từ bỏ trị liệu cho con bé, vậy không phải là vì chuyện nhỏ mà bỏ chuyện lớn sao?”

“Không phải danh y thời Nam Tống-Trương Cảo đã từng nói à? ‘Là người hành nghề y, không bao giờ được chạy theo danh lợi, cống hiến hết mình để cứu người’, tâm nguyện ban đầu khi làm bác sĩ chính là muốn cứu giúp người bệnh, không màng danh lợi. Trong quá trình anh điều trị cho Tiểu Linh, chưa từng để xảy ra sai sót, không có bất kỳ vấn đề về mặt kỹ năng nào cần phải tự trách, không để ý tới danh tiếng của mình có thể bị ảnh hưởng nếu phẫu thuật cho Tiểu Linh thất bại, cũng không dựa vào việc chữa trị cho Tiểu Linh để mua danh chuộc tiếng, vậy không thẹn với lương tâm.”

“Tiểu Linh trong lúc đấu tranh với bệnh tật chưa từng từ bỏ, mới có thể kiên trì tới lúc gặp được anh, em vẫn luôn tin chắc rằng, bác sĩ và người bệnh của mình cũng có sự gặp gỡ tình cờ do vận mệnh sắp đặt ở một mức độ nào đó. Các anh không từ bỏ, nên con bé mới có thể sống được đến bây giờ.”

Ngu Điềm nghiêm túc nói: “Làm hết sức, nghe ý trời. Bác sĩ làm tốt chuyện mình nên làm là được.”

“Nếu lo trước lo sau, sẽ không thể tiến lên.”

“Vận mệnh của mỗi người đều khác nhau, vận may của Tiểu Linh có thể không tốt lắm, nhưng hiện tại anh gặp được bệnh nhân nhỏ này, nói không chừng chính là một điều may mắn? Vĩnh viễn không cần vì một lần thất bại mà nghi ngờ nguyên tắc bản thân vẫn luôn kiên trì, đối với bất kỳ người bệnh nào, cũng sẽ luôn toàn lực ứng phó.”

Ở trong ấn tượng của Ngôn Minh, Ngu Điềm luôn là người tự do, hoạt bát, nhưng giờ phút này trông cô có chút không giống, trên gương mặt trắng nõn của thiếu nữ là biểu tình nghiêm túc, ánh mắt đen láy tự phát sáng.

Cô như một vì sao không cần tới ánh sáng phản chiếu, có thể tự mình phát sáng, chiếu rọi cả người khác.

Ngôn Minh bỗng nhiên không còn cảm thấy mờ mịt nữa.

Anh bật cười, đúng rồi, nếu lo trước lo sau, rồi dừng chân không bước, phí thời gian hối hận những chuyện không thể thay đổi được, còn không bằng dùng sức mình đi cứu chữa cho nhiều người bệnh hơn.

Sinh mệnh là bình đẳng, giá trị sinh mệnh của người bình thường khỏe mạnh và giá trị sinh mệnh của bệnh nhân đều có trọng lượng như nhau. Dưới tiền đề khoa học y tế hiện đại vẫn có thể điều trị, không thể làm ra chuyện phân chia ba bảy loại có nên từ bỏ trị liệu hay không.

Bác sĩ không phải là thần thánh, không chịu trách nhiệm sàng lọc người nào nên được cứu chữa. Xét về ý nghĩa thế tục thì người tốt và người xấu, trong mắt bác sĩ đều có chung một thân phận…đó là bệnh nhân.

Bác sĩ không phải là thần tiên, không có cách nào chữa khỏi cho tất cả người bệnh, nhưng muốn dốc hết sức lực, tận dụng kiến thức y học cả đời của mình, nỗ lực nắm lấy tay của mỗi bệnh nhân, giống như tâm nguyện ban đầu khi lựa chọn trở thành bác sĩ, không thẹn với áo blouse trắng khoác trên người, không thẹn với nghề, không thẹn với hy vọng mà người bệnh phó thác, kiên định thực hiện lời thề Hippocrates*.

*Lời thề Hippocrates: Ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, các thầy thuốc phải đọc Lời thề Hippocrates khi chuẩn bị ra trường để hành nghề. Lời thề này được các sinh viên Y khoa đọc và nguyện làm theo trong lễ tốt nghiệp.

Cũng phải học được chấp nhận, chấp nhận một số chuyện bất lực và tiếc nuối, nhưng sẽ không để cho những điều bất đắc dĩ đó trở thành sương mù cản trở bước chân của chính mình.

Trên con đường trở thành bác sĩ phủ đầy chông gai, tràn ngập suy sụp, vất vả, hiểu lầm, áp lực, hoang mang, tự hoài nghi chính mình tới mất ngủ, nhưng vẫn muốn kiên định tiến về phía trước.